Uygur Devleti

745'te Göktürk devletinin yıkılmasından sonra Uygur, Basmil, Karluk, Yağma ve Çiğil gibi Türk boylarının birleşmesiyle kurulmuştur. Uygur devleti kuruluş itibariyle boylar federasyonu özelliği arz eder

Uygur devletinin kurucusu Kutluk Bilge Kül Han'dır. İlk başkenti Ötüken'dir. Ancak daha sonradan başkentlerini Karabalasagun (Karabalgasun)'a taşımışlardır. Beşbalık, Ordubalık ve Turfan en önemli şehirleridir.

Mayençur Han döneminde yapılan askeri seferler neticesinde Kırgızlar ve Türgişler hâkimiyet altına alınmış sınırlarını genişletmişlerdir.

Bögü kağan döneminde Çin ile iyi ilişkiler kurulmuş hatta Çin'de ortaya çıkan isyanı bastırmak için Çine yardım edilmiştir. Bögü han Çin'den geri dönerken yanında dört tane mani din rahibi getirmiş, bu durum Uygurlar arasında mani dininin yayılmasını sağlamıştır. Uygurların Mani dinine geçmeleri Türklerin hayatlarında büyük değişikliğe neden olmuştur. Mani dininin hayvansal ürünlerin kullanımını yasaklaması Türklerin hayvancılığı bırakarak tarım ekonomisine geçmesine neden olmuştur. Bu durum Türkler'in yaşamında köklü değişikliklere sebep olmuştur. Özellikle Türkler bu olaydan sonra ilk defa yerleşik hayata geçiş yapmışlardır. Türk tarihinde ilk defa yerleşik hayata geçenler ve ilk mimari eserleri bırakanlar Uygurlardır.

Türkler arasında ilk defa yerleşik hayata geçen ve mimari eserler bırakanlar Uygurlar olmasına rağmen, Uygur mimarisi Çin ve Tibet mimarisinin birer taklididir. Bundan önce tamamen çadır hayatı süren Türklerde mimari alanında bilgi birikimi olmadığında, kendilerine ait bir mimari anlayışı gelişmemiştir.

Uygurların hayvancılığı bırakıp tarım ekonomisine geçmesi ve yerleşik hayatı benimsemesi, Türklerin savaşçılık özelliğinin zaman içinde zayıflamasına neden olmuştur.

Uygurlar dönemde Çin'den kâğıt, Matbaa ve mürekkep alınarak kullanılmıştır. Matbaanın kullanılmasından dolayı günümüze Uygurlardan kalma birçok eser ulaşmıştır.

840 yılında devlet güçten düşmüş, diğer Türk Boyları devlete karşı isyan etmeye başlamıştır. Devlet Kırgız saldırıları neticesinde yıkılmıştır. Devletin yıkılmasından sonra Uygur kabileleri tarafından Kansu ve Turfan Uygur devletleri kurulmuştur.

Uygurların Medeniyet alanındaki Faaliyetleri:

• Uygurlar, Hunların ve Göktürklerin kültür mirasına sahip çıkmışlarsa da medeni yönden diğerlerinden daha önemli gelişmeler göstermişlerdir.
• Bunlardan farklı olarak tam bir yerleşik hayat yaşamışlardır.
• Kâğıt,  matbaa, pusula ve ipek imalatını Çinlilerden öğrenerek uygulamışlardır.
• Kâğıt üzerine yazılı belgeler bırakmışlardır.
• Mimaride ilerlemişlerdir.
• 12 Hayvanlı Türk Takvimi'ni icat etmişlerdir.
• Uygur alfabesini kullanmışlardır.