Göktürk Devleti

Asya Hun Devletinin yıkılmasından sonra Orta Asya'da Avar Hakanlığı kurulmuştur. 552'de Avarlara karşı baş kaldıran Aşina boy beyi Bumin Han, Avar Türk hakanlığına son vermiş, başkent Ötükenolmak üzere Göktürk Devletini kurmuştur.

Asya Hun Devletinden sonra Orta Asya'da kurulan ikinci Türk devletidir. Aynı zamanda Türk adıyla kurulan ilk Türk devletidir.

Bumin Kağan devleti kurduktan sonra Orta Asya'da dağınık bir şekilde yaşayan bütün Türk boylarını hâkimiyet altına almış ve siyasi gücünü arttırmıştır.

Orta Asya'da yaşayan Türk boylarını Asya Hun Devletinden sonra, ikinci kez tek çatı altında toplayan Türk devletidir.

Çin üzerine sayısız sefer düzenleyerek Çin'i yıllık vergiye bağlamış, İpek yolunu hâkimiyet altına almıştır.

Bumin Han, Türklerdeki Kut anlayışına bağlı olarak devletin batı topraklarının idaresini kardeşi İstemi Yabguya vermiştir. İstemi yabgu, iç işlerde serbest, dış işlerde Bumin han'a bağlı hareket etmiştir.

Bumin Hanın devlet yönetiminde kardeşi İstemi Yabguyla birlikte hareket etmesi, Göktürklerde ikili devlet yönetim şeklinin uygulanmış olduğunu göstermektedir.

İstemi Yabgu, İpek yolunun batı kanadının hâkimiyetini ele geçirmek için Akhun devletine karşı Sasaniler'le ittifak yapmış, bu devleti yıkarak topraklarını Sasaniler'le paylaşmıştır. Ancak Sasaniler kısa bir süre sonra, ipek yolunu ele geçirmek için Göktürklere karşı saldırıya geçince İstemi yabgu, Sasaniler'e karşı Bizans'la ittifak yapmış, Sasaniler'i yenilgiye uğratılmıştır. Bumin han ve İstemi yabgu döneminde uygulanan politikalar neticesinde Göktürk Devletinin sınırları, doğuda Çin, batıda ise Hazar Denizine kadar ulaşmış oldu.

Bumin Han ve İstemi Yabgunun ölümünden sonra, Bumin ve İstemi'nin çocukları arasında taht kavgaları baş göstermiş, devlet kısa süre sonra doğu ve batı olarak ikiye ayrılmıştır.

Devletin siyasi olarak ikiye ayrılması, Çin saldırılarının artmasına neden olmuş, 582'de Doğu Göktürkler, 630'da ise Batı Göktürkler yıkılarak Çin hâkimiyetine girmişlerdir.