Orta Asya da kurulduğu bilinen ilk Türk devletidir. Ancak kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber, bu devletle ilgili ilk bilgileri Çin kaynaklarından öğrenmekteyiz. Çin kaynaklarında Hunlarla ilgili ilk bilgi M.Ö.318'de Çince yazılmış olan bir antlaşmadır. Bilinen ilk hükümdarı Teoman'dır. Devletin başkenti Ötüken'dir. Teoman döneminde Çin sayısız seferler düzenlenmiş, toprak kazanılmıştır. Çin, Türklerin seferlerinden korunmak için Çin Seddi'ni bu dönemde tamamlamıştır. Asya Hun Devletinin, en parlak ve güçlü dönemi ise Mete Han dönemidir. İlk devlet teşkilatlanmasını gerçekleştiren ve orduda Onluk sistemi uygulayan, orduyu disiplin altına alan Mete Handır. Mete Han, Orta Asya'daki bütün Türk boylarını hâkimiyeti altında toplamış, siyasi gücünü arttırmıştır.Mete Han, Çin'e birçok sefer yaparak Pekine kadar ilerlemiş, Çini yıllık vergiye bağlamıştır. Ancak Mete Han, Türklerin Çin'e giderek yaşamalarını yasaklamıştır.
Mete'nin, Türklerin Çin'e gidip yaşamalarını yasaklamasının sebebi; Çin'in o dönemde kalabalık nüfusa sahip olması ve yerleşik hayat sürmeleridir. Eğer Türkler, Çin'e gidip yerleşecek olsalardı, kalabalık Çin nüfusu içinde asimile olabilirlerdi.
Mete döneminde, devlet en geniş sınırlara ulaşmışsa da onun ölümünden sonra, devlet eski gücünü devam ettirememiştir. Özellikle hükümdarlar Çin prensesleriyle evlenmişler, bu prensesler casusluk faaliyetleriyle Türk devletinin, Çin'e karşı zayıflamasını sağlamışlardır. Devletin zayıflamasıyla Çin ödediği vergiyi kesmiş, kısa süre sonra İpek Yolu, Çin hâkimiyetine girmiştir. Ekonomik olarak zayıflayan Asya Hun Devletinde iç karışıklıklar çıkmış ve devlet önce doğu ve batı, daha sonra ise Kuzey ve Güney olarak ayrılmıştır.
Asya Hun Devletinin bu şekilde parçalanması Çin saldırıları karşısında tutunamayarak yıkılmalarına ve Orta Asya'nın, Çin hâkimiyetine girmesine neden olmuştur.
Kuzey Hunları, Çin hâkimiyetine girmektense bağımsız yaşamak için batıya doğru göç etmişlerdir.
Yorumlar
Yorum Gönder